GENEL HACİZ YOLUYLA İLAMSIZ TAKİP

İlamsız takip yollarından biri olan Genel Haciz Yoluyla Takip, alacak sebebi ayırt edilmeksizin para ve teminat alacaklarının tamamı için başvurulabilecek bir takip yoludur. Örnek vermek gerekirse fatura, her türlü senet, herhangi bir belgeye bağlanmamış alacak, kaynağı ne olduğuna bakılmaksızın tazminat vs. konusu para ve teminat olan tüm alacaklardır.

Genel haciz yolu ile takipte takip talebinin ekine bir belge koymaya dahi gerek yoktur, fakat ihtilaf halinde belgenin olması önem arz edebilir. Ancak takip talebi oluşturulurken alacağın neden kaynaklandığının açık bir şekilde belirtilmesi gerekmektedir. Tabi alacak bir belgeye dayanmakta veya bu belge ile kanıtlanmakta ise, icra takibi yapılırken takip talebinin ekinde İcra Müdürlüğüne sunulmasında ve borçluya tebliğ edilmesinde fayda vardır.

Daha önceki yazılarımızda bahsettiğimiz gibi Mahkeme ilamları veya kambiyo senetleri de Genel Haciz Yoluyla İlamsız takibe konulabilir, ancak ilamlı takip veya kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip yapmak, alacaklının lehine olacağından, genel haciz yoluyla takibe gidilmesi mantıklı değildir. Ancak Mahkeme ilamında yer alan bir tespit hükmünün ilamlı takibe konulması söz konusu olmadığından, Genel Haciz Yoluyla İlamsız Takip yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde süresiz şikayet sebebidir ve borçlu tarafından bu şikayetin yapılması kuvvetle muhtemeldir. Yine Kambiyo senedi vasfına haiz olmayan bire senedi veya bir teminat senedinin Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz yoluyla takibe konulması durumunda, borçlu tarafından şikayet edilebileceğinden Genel Haciz Yoluyla İlamsız Takip yapılması gerekmektedir. Yine alacak bir rehine bağlanmış ise önce rehne başvurma kuralı gereği olarak Genel Haciz Yoluyla İlamsız Takip yapılamayacaktır.

İcra Takibi Hangi İcra Müdürlüğüne Gönderilmelidir?

İlamsız takiplerde Hukuk Muhakemesi Kanunu hükümlerindeki yetki kuralları uygulanır. Buna göre en genel yetki, borçlunun takip tarihindeki ikametidir. Eğer başka bir yetki kuralı söz konusu değil ise, sözleşmede yetkiyi düzenleyen bir madde yoksa veya HMK’ da belirtilen diğer yetki halleri söz konusu değil ise icra takibi, takip tarihinde yani icra takibinin açıldığı tarihte borçlunun yerleşim yerinde yetkili olan İcra Müdürlüğüdür. Bu noktada yetkili İcra Müdürlüğü’ nün doğru tespit edilmesi, ödeme emrini tebliğ alan borçlunun yetki itirazında bulunup bulunmayacağı hususunu belirlemesi ve sürecin uzamaması bakımından önem arz etmektedir.

Takip Talebinin Hazırlanması

İlamsız bir alacağa dayanan genel haciz yoluyla takip talebi hazırlanırken, borç ilişkisinin taraflarının iyi bilinmesi önem arz etmektedir. Uygulamada şahıs ve tüzel kişi ayrımı önem arz etmektedir. Alacaklı taraf şahıs ise, doğrudan şahsın ad/soyad, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve adres bilgisi yeterli olacaktır. Alacaklı taraf tüzel kişilik ise tüzel kişi/şirket vs.nin açık unvanı, vergi dairesi, vergi numarası, mersis numarası, şirket adresinin bilinmesi ve tüzel kişiliği temsili gösteren belgenin suretinin de hazır bulundurulması gerekmektedir. Borçlu taraf şahıs ise zorunlu olan unsur sadece adı ve soyadı bilgisinin girilmesidir. Ancak adres ve özellikle Türkiye Cumhuriyet kimlik numarasının bilinmesi ve takip talebine işlenmesi halinde ekstra adres araştırmasına gerek kalmayacağından süreç hızlanacak hem de ilerde, takip kesinleştikten sonra borçluya ait malların haczi esnasında UYAP kayıtlarından kolaylıkla faydalanılabilecektir. Söz konusu durum borçlunun tüzel kişi olması durumunda da geçerli olup, vergi numarası veya mersis numarasının bilinmesi ve takip talebine işlenmesi halinde süreç hızlanacak ve ilerde olası muhtemel haciz işlemleri kolaylıkla gerçekleştirilebilecektir.

Alacaklı bilgilerine, borçlunun ödeme yapması durumunda alacaklıya ait IBAN bilgilerinin de girilmesi tahsilatı kolaylaştıracak, borçlu dosyaya ödeme yaptığında veya borçlunun malları haczedilip satıldığında icra dosyası hesabına yatırılan para İcra Müdürlüğünce alacaklının bilgilerini verdiği bu hesaba yatırılacak, kısaca reddiyat yapılacaktır.

Alacaklı ve Borçlu bilgileri takip talebine girildikten sonra sıra alacağın veya istenilen teminatın miktarının, cinsinin, ne zaman alacağın muaccel olduğunun, alacağa işleyecek faizin belirtilmesidir. Alacak Türk Lirası olabileceği gibi yabancı para cinsinden de olabilir. Aradaki borç ilişkisine göre alacağa hangi tarihten itibaren faiz işletileceği, borç ilişkisine göre ne oranda faiz istenileceği, faizin miktarı ve takip çıkış miktarı yani faiz ve feriler ile birlikte toplam alacak miktarının yazılması gerekmektedir. Zira takip açılırken İcra Müdürlüğüne yatırılacak olan harç, bu toplam takip miktarına göre belirlenecektir.

Alacak ile ilgili bu bilgiler girildikten sonra, alacağın neden kaynaklandığı da belirtilmelidir. Örnek vermek gerekir ise 02/12/2019 tarihli satış sözleşmesinden kaynaklı 2.000 TL meblağlı alacak veya ekteki 14.04.2021 ödeme tarihli faturadan kaynaklı 5.000 TL meblağlı para alacağı gibi.

Son olarak da takip yollarından Haciz yani Genel Haciz Yolu ile takibin seçildiği belirtilmelidir.

Takibin UYAP Üzerinden Hazırlanması

Günümüzde, teknolojinin gelişmesi ile birlikte, takip açılması ve devamındaki prosedürler de elektronik ortama aktarılmış olup, İcra Daireleri vatandaşın doğrudan açacağı takipler dışında icra takibinin UYAP üzerinden açılmasını şart koşmaktadırlar. Bunun anlamı, ilamsız takiplerin avukatlarca UYAP üzerinden açılmasının zorunlu olmasıdır. İlaveten e-imzası olan vatandaşlar da UYAP Vatandaş Portal Üzerinden e-imzaları ile takip açabilmekte olup, çok takip açan vatandaşların e-imza edinmesinde fayda bulunmaktadır. Zira İcra Dairelerinde elle takip açılması işlemi vatandaşın vaktini epeyce alabilmektedir.

Avukatlar, UYAP üzerinden takip açarken alacaklının kendilerine çıkarttıkları genel dava vekaletnamesi ile UYAP Avukat Portal üzerinden doğrudan takip açabilmekte ve harçlar ile gider avansını da doğrudan İcra Müdürlüğü hesaplarına yatırabilmektedir. E-imzaya sahip olan vatandaşlar için de aynı prosedür geçerli olup, bir önceki başlıkta yer alan bilgiler UYAP portalda gelen ekran üzerinden sırası ile doldurulmakta, akabinde UYAP tarafından bir takip talebi oluşturulmaktadır. Söz konusu takip talebi bilgisayarınıza indirilip avukat veya vatandaş tarafından e-imza ile imzalandıktan sonra evrak gönderme butonundan takibe mesnet belge ve varsa vekaletname ile İcra Müdürlüğüne iletilmekte ve aynı zamanda Barokart ve Vakıfbank Hesapları üzerinden açılış harç ve masrafları ödenebilmektedir.

Ödeme Emrinin Hazırlanması

Takip talebini, varsa takibe mesnet belgeyi ve vekaletnameyi UYAP üzerinden alan İcra Müdürlüğü, harçları da tamam ise dosyaya bir numara verir. Söz konusu numara içinde bulunulan yıl ve o yılın kaçıncı icra takibi olduğunu gösteren bir numaradan oluşur. Örnek vermek gerekirse Fatsa 2.İcra Müdürlüğü 2021/12300 Esas sayılı İcra takip dosyasının, Fatsa 2.İcra Müdürlüğü’nde 2021 yılında takibe konulan 12300 Esas sayılı dosya olduğunun anlaşılması gerekir. Dosyada, ekinde sunulan belgeler, imzalarda, harçlarda bir eksiklik olmadığını gören İcra Müdürlüğü, borçluya gönderilmek üzere bir ödeme emri gönderir. Söz konusu ödeme emrinde takip talebinde girilen bilgilere ek olarak, söz konusu mablağın, tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içerisinde ödenmesi veya itiraz edilmesi, aksi takdirde takibin kesinleşeceği ve alacaklının haciz işlemi yapabileceği hususları ihtar edilir. İlaveten İcra Müdürlüğü borçluya ödeme yapabilmesi için İcra Müdürlüğüne ait Emanet Kasa Hesabının IBAN numarasını da bildirir. Düzenlenen ödeme emri, dosyada tebligat için gerekli gider avansı veya PTT pulu var ise borçlunun adresine tebliğe çıkartılmak üzere PTT’ ye verilir.

 Ödeme Emrinin Borçlu Tarafından Tebliğ Alınması

Ödeme emri borçlu tarafından tebliğ alındıktan veya Tebligat Kanunu gereği tebliğ alınmış sayıldıktan sonra borçlunun önünde dört seçenek vardır.

1-Şikayet şartları oluşmuş ise İcra Hukuk Mahkesine icra muamelesini şikayet edecektir

2-Ödeme emrinde yazan borcu ödeyecektir.

3-Hiçbirşey yapmayarak takibin kesinleşmesine neden olacaktır

4-İtiraz edecektir

Söz konusu durumlardan ilk üçü bu yazımızda anlatılacak olup, itiraz başka bir yazımızın konusu olacaktır.

1-İcra Tetkik Merciine Şikayet Nasıl yapılır?

Şikayet İcra İflas Kanunu’ nun 16.maddesinde şöyle düzenlenmiştir:

“Kanunun hallini mahkemeye bıraktığı hususlar müstesna olmak üzere İcra ve İflas dairelerinin yaptığı muameleler hakkında kanuna muhalif olmasından veya hadiseye uygun bulunmamasından dolayı icra mahkemesine şikayet olunabilir. Şikayet bu muamelelerin öğrenildiği tarihten yedi gün içinde yapılır.

Bir hakkın yerine getirilmemesinden veya sebepsiz sürüncemede bırakılmasından dolayı her zaman şikayet olunabilir.”

Kanun metninden de anlaşılacağı üzere iki tür şikayet vardır. Birincisi öğrenildiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde yapılması gereken şikayet; diğeri ise süresiz şikayet. Örneğin tebligatın Tebligat Kanunu hükümlerine aykırı olarak yapıldığı yönünde borçlunun yapacağı şikayeti 7 gün içerisinde icra işlemi gerçekleştiren İcra Müdürlüğü’ nün bağlı olduğu tetkik merciine yani İcra Hukuk Mahkemesi’ ne yapması gerekmektedir. Kesinleşmeden takibe konulamayan Mahkeme kararlarının takibe konulması ve borçluya ödeme emri gönderilmesi örneğinde ise şikayet süresi yoktur, borçlu her zaman İcra Müdürlüğü’ nün bağlı olduğu İcra Hukuk Mahkemesine şikayette bulunabilir.

Şikayet, İcra Hukuk Mahkemesince kabul edilirse yapılacaklar ise İcra İflas Kanunu 17.maddede şöyle belirtilmiştir:

“Şikayet icra mahkemesince, kabul edilirse şikayet olunan muamele ya bozulur, yahut düzeltilir.

Memurun sebepsiz yapmadığı veya geciktirdiği işlerin icrası emrolunur.”

2-Ödeme emrinde belirtilen borç nasıl ödenir?

   İcra borcu nasıl ödenir?

   İcra borcu nereye ödenir?

Kısaca icra borcu nasıl ödenir? İcra borcu kime ödenir? Sorularının cevabı burada işlenecektir. Öncelikle icra borcunun ödenmesinin birçok yolu mevcut olup, ilamsız takipte icra borcunun 7 günlük süre içerisinde ödenmesi de önem arz etmektedir. Zira ödeme emri tebliğ alındıktan sonra 7 gün içerisinde ödeme yapıldığında, alacaklının varsa avukatına yapılacak olan icra vekalet ücreti ödemesinden ¼ indirim yapılarak ¾ oran üzerinden ödenebilecektir. 7 gün geçmesinden, yani takibin kesinleşmesinden sonra yapılacak ödemelerde ise takip meblağına bağlı olarak hesaplanan icra vekalet ücreti tam miktar üzerinden ödenecektir. İcra vekalet ücreti, alacaklının avukatı tarafından alacağın takibe konulduğu durumlarda söz konusu olup, 2021 yılı için alacak meblağının 720 TL’den aşağı olduğu takiplerde, takip tutarı kadar, takip tutarının 720 TL’ den yüksek olduğu takiplerde ise en az 720 TL kadar ve takip tutarınına göre değişen oranlarda belirlenecek meblağdır.

Ödeme emrinde toplam takip miktarı ve dosya açılırken yapılan masraf ve harçlar borçluya yükletilmekte olup, bunlara ilave olarak icra vekalet ücreti ve dosya kapanış harçlarının da İcra Müdürlüğünden veya UYAP Portal Dosya Bilgisi ekranından öğrenilmesi gerekmektedir. Zira bazı ödeme emirlerine feri alacaklar belirtilmemekte olup; borçlu toplam meblağı ödediğini sanmakta, fakat toplam borç ve harçlar ödenmediğinden dosya kapatılamamaktadır.

Dosya borcunun kapatılması için ilk yöntem, ödeme emrinde yazan İcra Müdürlüğü Emanet Kasa Hesabı Iban numarasına yapılacak ödemedir. Söz konusu ödeme yapılırken İcra Müdürlüğünün ve borçlunun adının yazılması gerektiği de sakın unutulmamalıdır. Zira İcra Müdürlüğü Iban hesabına her gün yüzlerce ödeme yapılmakta olup, yapılan ödeme ile ilgili dosyanın eşleştirilmesi dosyanın kapatılması işlemlerini kolaylaştıracaktır. Ödeme yapıldıktan sonra birkaç gün aralık ile UYAP Vatandaş Portaldan dosyanın kapatılmış olup olmadığının kontrol edilmesinde fayda vardır.

Dosya borcunun kapatılması için ikinci yöntem ise alacaklı veya alacaklının vekaletnamesinde AHZ’ U KABZ yetkisine sahip vekiline yapılacak ödemedir. Bu ödemeye uygulamada Haricen Tahsilat denilmekte olup, Haricen Tahsilat kapsamında ödenecek olan dosya kapama harcı İcra Müdürlüğüne ödenecek dosya kapama harcının da yarısı kadar olduğundan haricen tahsilat borçlu açısından avantajlı bir durumdur. Ancak burada ödeme yapıldıktan sonra alacaklının veya alacaklı vekilinin dosyanın kapatılması için İcra Müdürlüğüne haricen tahsil yapıldığından bahisle varsa hacizlerin fekki ve dosyanın kapatılması talepli dilekçe göndermesine ve haricen tahsil harcının yatırmış olduklarının kontrol edilmesi hususuna dikkat edilmelidir.

3-Hiçbir işlem yapmayarak takibin kesinleşmesine neden olmak

Ödeme emrini usulüne göre tebliğ alıp, şikayette bulunmayan, 7 gün içerisinde ödeme yapmayan veya takibin durdurulması talepli itiraz etmeyen borçlunun takibi kesinleşir ve alacaklı borçlun malvarlığı üzerinde haciz talep edebilme hakkına sahip olur.

4-Ödeme Emrine İtiraz Nasıl Edilir?

Ödeme emrine itiraz konusu ayrı bir konu olarak bir başka yazımızda incelenecektir.

 

Avukat Burak Cem Tosun