MİRASÇILIK SEBEBİYLE İSTİHKAK DAVASI

MİRASÇILIK SEBEBİYLE İSTİHKAK DAVASI

İlgili Kanun Maddesi 

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu 

“Madde 637- Yasal veya atanmış mirasçı, terekeyi veya bazı tereke mallarını elinde bulunduran kimseye karşı mirasçılıktaki üstün hakkını ileri sürerek miras sebebiyle istihkak davası açabilir. 

Bu davada hâkim, mirasçılık sıfatıyla ilgili uyuşmazlıkları da çözer.

Hâkim, davacının istemi üzerine hakkın korunması için davalının güvence göstermesi veya tapu kütüğüne şerh verilmesi gibi gerekli her türlü önlemi alır.”

“Madde 638- Miras sebebiyle istihkak davasının kabulü hâlinde, tereke veya terekeye dahil mal, davacıya zilyetliğe ilişkin hükümler uyarınca verilir. 

Miras sebebiyle istihkak davasında davalı, tereke malını zamanaşımı yoluyla kazandığını ileri süremez.”

“Madde 639- Miras sebebiyle istihkak davası, davacının kendisinin mirasçı olduğunu ve iyiniyetli davalının terekeyi veya tereke malını elinde bulundurduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve herhâlde miras bırakanın ölümünün veya vasiyetnamenin açılmasının üzerinden on yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

İyiniyetli olmayanlara karşı zamanaşımı süresi yirmi yıldır.”

Mirasçılık Sebebiyle İstihkak Davası Nedir?

İstihkak kelime olarak hak isteme, hak etme ve hakkın sabit olması anlamlarına gelmektedir. İstihkak davası da kısaca gerçek hak sahibinin hakkını elde edebilmek için açmış olduğu davadır. 

Mirasçılık sebebiyle istihkak davası, gerçek mirasçının veya mirasçılıkta üstün hakka sahip olan mirasçının, miras bırakanın mal varlığını, hakkı olmadığı halde elinde bulunduranlara karşı açtığı bir eda davasıdır. Bu davayı yasal mirasçılar ve vasiyetname ile atanmış olan mirasçılar, hakkı olmadığı halde miras bırakanın mal varlığını elinde bulunduranlara karşı açabilir.

Mirasçılık Sebebiyle İstihkak Davası Açmanın Şartları

–Mirasçılık sıfatına haiz olmak

-Süresi içerisinde dava açmak

Mirasçılık Sıfatına Haiz Olmak

Bu davayı miras bırakanın yasal mirasçıları ve vasiyetname ile miras bıraktığı atanmış mirasçıları açabilir. Şüphesiz ki atanmış mirasçılar kanun ile belirlenmiştir. Örnek vermek gerekirse mirasçının alt soyu (çocukları, çocukları vefat etmiş ise torunları, eşi, anne, babası…) yasal mirasçıları olup, bunlar arasında da üstün hakka sahip olunması durumu söz konusudur. Örnek vermek gerekirse çocuklar sağ iken torunların yasal mirasçı olması söz konusu olamayacaktır. Bu noktada noterden veya Sulh Hukuk Mahkemesi’nden alınacak bir veraset belgesi/ilamı önem arz etmektedir.

Süresi İçerisinde Dava Açmak

Bu davanın açılmasında zamanaşımı hususu 639.maddede düzenlenmiş olup, kısaca şöyle tasnif edilebilir.

-Davacının, bu davayı açmaya hakkı olduğunu, kendisinin gerçek mirasçı olduğunu öğrendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde,

-Vasiyetnamenin açılmasından (Miras bırakanın ölümünden) itibaren on yıl içerisinde (malın gerçek hak sahibini bilmeyen zilyetlere karşı),

-Mal varlığının gerçek hak sahibini bilen veya bilmesi gereken kötü niyetli zilyetlere karşı yirmi yıl (Örnek vermek gerekirse, malın gerçek hak sahibini bilen kötü niyetli zilyet, malı oğluna devrederse, oğlunun bu durumu bilmemesi hayatın olağan akışına aykırıdır. Dolayısı ile kötü niyetli varsayılır, aksini kanıtlamadığı müddetçe.)

İçerisinde açılması gerekir. Aksi takdirde dava içerisinde davalı tarafça zamanaşımı def’inde bulunulabilecektir.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

Mirasçılık sebebiyle istihkak davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi’ dir. Yetkili Mahkeme ise miras bırakanın yerleşim yeri mahkemesidir.

İhtiyati Tedbir Talebi

Mirasçılık Sebebiyle İstihkak Davası açılırken veya açılmadan önce ihtiyati tedbir talep etmekte fayda vardır. Zira bu davanın açılacağını öğrenen haksız zilyedin, davalının, miras bırakanın mal varlığını başkasına devretmesi söz konusu olabilmektedir. Bu sebeple uygulamada dava öncesinde veya dava dilekçesi ile birlikte Mahkemeden dava konusu mal ile ilgili olarak şerh konulması talep edilmekte, Mahkeme gerekli gördüğü takdirde ilgili kuruma, tapuya, emniyete müzekkere yazarak dava konusu mal varlığı üzerine dava sonuçlanana kadar satılamaz, devredilemez şerhi konulması üzere müzekkere yazmaktadır. 

Dava Neticesinde Elde Edilecekler

Mirasçılık sebebiyle istihkak davasında, dava neticesinde elde edilecekler veya talep edilebilecekler, davalının yani, miras bırakanın mal varlığını haksız bir şekilde elinde bulunduranların iyi niyetli veya kötü niyetli olmasına göre ikiye ayrılmaktadır.

Eğer Davalı kötü niyetli ise yani mal varlığının gerçek sahibini biliyor veyahut bilebilecek durumda ise:

Gerçek hak sahibine verdiği zararları tazmin eder, elde ettiği veya elde edebilecek olup da elde etmeyi ihmal ettiği ürünler, yararlar karşılığında da tazminat öder.

Mal varlığına yaptığı lüks, faydalı masrafları talep edemez. Zorunlu olan masrafları talep edebilir. 

Mal varlığı zarar uğradı veya yok oldu ise bundan sorumludur, zararı tazmin eder.

Eğer Davalı iyi niyetli ise yani mal varlığı üzerinde gerçek hak sahibi olmadığını ve gerçek hak sahibini bilmiyor veya bilebilecek durumda değil ise:

Mal varlığına yapmış olduğu zorunlu ve faydalı masrafları davacıdan isteyebilir. Lüks masrafları söküp alabilir. 

Mal varlığının yok olmasından veya zarara uğramasından sorumlu değildir. Elindeki kadarını iade eder.

 

Avukat Burak Cem Tosun