Tenkis Davası

Tenkis Davası

İlgili Kanun Maddeleri

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu

Madde 560- Saklı paylarının karşılığını alamayan mirasçılar, mirasbırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarruflarının tenkisini dava edebilirler.

Yasal mirasçıların paylarına ilişkin olarak tasarrufta yer alan kurallar, mirasbırakanın arzusunun başka türlü olduğu tasarruftan anlaşılmadıkça, sadece paylaştırma kuralları sayılır.

Tenkis Davası Nedir? Tenkis Davası Ne İçin Açılır?

Tenkis davası şüphesiz ki mirasçıların en çok açtığı veyahut açılan bir davaya dava başında veya ıslahla eklenen terditli talep olarak karşımıza çıkmaktadır. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 560 ve 571.maddeleri arasında düzenlenmiş olup; tenkis kelime manası olarak eksiltme, azaltma anlamına gelmektedir. Azaltılan, eksiltilen şey ise, saklı paylı mirasçıların saklı payını aşacak şekilde yapılan tasarruflar, kazandırmalardır. Peki saklı pay nedir?

Saklı Pay Nedir?

Saklı pay, Kanunda birçok maddede geçmekte olup; esasen miras bırakanın bazı mirasçıları açısından, onların miras payları üzerinde tasarrufta bulunurken “aşamayacağı sınır” dır. Bu husus TMK 505.maddede “Mirasçı olarak altsoyu, ana ve babası veya eşi bulunan miras bırakan, mirasının saklı paylar dışında kalan kısmında ölüme bağlı tasarrufta bulunabilir.” Şeklinde mefhumu muhalifinden  anlaşılmakta olup, devam eden 506.maddede saklı paylı mirasçılar ve saklı pay oranları belirtilmektedir.

Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir? Saklı Pay Oranları Nedir?

Saklı paylı mirasçılar altsoy (çocuk, torun, torunun çocuğu vs.), ana-baba ve sağ kalan eştir.

Bunlardan altsoy için saklı pay oranı yasal miras payının yarısı,

Ana ve baba için yasal bir payının dörtte biri,

Sağ kalan eş için ise altsoy ve ana baba sağ ise yasal miras payının tamamı, diğer hallerde yasal miras payının dörtte üçü saklı paydır.

Miras bırakanın bunları aşacak şekilde yaptığı sağlar arası ve ölüme bağlı tasarrufların bir nevi törpülenmesidir tenkis davası.

Mirasbırakanın Hangi Kazandırmaları Tenkis Tabidir? Ölmeden Önce Verilen Tapu Bozulur Mu? Hangi Durumlar Mirastan Mal Kaçırmaya Girer? Babadan Oğluna Verilen Tapu Bozulur Mu?

Mirasbırakanın hem sağlığında gerçekleştirdiği hem de ölümünden sonra gerçekleşmesi için işlemler (vasiyetname, miras sözleşmesi vs.) yaptığı karşılıksız kazandırmaları tenkise tabidir. Peki bunlardan hangileri tenkise tabidir? Bu husus Kanunun 565.maddesinde düzenlenmiş olup:

–Mirasbırakanın, Mirasçılık Sıfatını Kaybeden Yasal Mirasçısına Miras Payından Düşülmek Üzere Hayatta İken Yaptığı Kazandırmalar, Geri Verilmemek Kaydıyla Altsoyuna Malvarlığı Devri Veya Borçtan Kurtarma Yoluyla Yaptığı Kazandırmalar Ya Da Alışılmışın Dışında Verilen Çeyiz Ve Kuruluş Sermayesi

Mirasçılıktan çıkarma Kanunun 510.maddesine düzenlenmiş olup; mirasbırakan mirasçısını, mirasbırakana veya yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse veya mirasçı, mirasbırakana veya aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse mirasçılıktan çıkartabilir.

Örnek vermek gerekirse evladın babasına ölüm döşeğinde iken bakmaması, görmeye gelmemesi veyahut babasını öldürmeye teşebbüs etmesi gibi. Böyle hadiseler gerçekleştiği halde, mirasçı, mirasçılık sıfatını kaybettiği halde kısaca miras payı olmadığı halde bu payı varmışçasına hayatta iken mirasçısına bir kazandırmada bulunur ise (gerek nakden, gerek mal vererek gerekse de borcunu kapatarak) bu şekilde kazandırmalar, diğer mirasçıların saklı payına halel getirdiği ölçüde tenkise tabi olacaktır.

-Miras Bırakanın Ölümünden Önce Sözde Mirasını Pay Etmek Maksatlı Yaptığı Kazandırmalar

Bu da en çok karşılaşılan hukuki ihtilaflardan biridir. Zira bazı mirasbırakanlar, sözde mirasçıları ölümünden sonra miras kavgasına tutuşmasın diye hayatta iken mirasını pay etmekte olup, yapılan en büyük hatalardan biri de budur. Zira pay edilen malvarlığının çoğunlukla cinsi ve miktarı farklı olduğu gibi, mirasçıların gözünde her birinin kıymeti de birbirinden farklı olmaktadır.

Kimisi arabayı isterken, kimisi evi, kimisi tarlayı talep etmekte olup, böyle bir paylaşımın ilerde hak sahipleri arasında niza doğurmama imkanı bulunmamaktadır.

-Mirasbırakanın Serbestçe Dönme Hakkını Saklı Tutarak Yaptığı Bağışlamalar Ve Ölümünden Önceki Bir Yıl İçinde Âdet Üzere Verilen Hediyeler Dışında Yapmış Olduğu Bağışlamalar

Mirasbırakan bağış yaparken, bundan her an dönme hakkını saklı tutmuş ise veyahut verdiği hediye adet sayılabilecek değerin üzerinde ise ve ölümünden önceki bir yıl içinde bu işlem gerçekleştirilmiş ise tenkise tabidir. Misal memur bir babanın kızına düğün hediyesi olarak bir villa hediye etmesi gibi. Olağanın, adetin üzerinde bir tasarruf olup, diğer kardeşin saklı payını zedelemesi noktasında tenkise tabi tutulacaktır.

-Mirasbırakanın Saklı Pay Kurallarını Etkisiz Kılmak Amacıyla Yaptığı Açık Olan Kazandırmalar

Bu maddede ise genel manada saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yapılan tasarruflardan bahsedilmiş olup, bu tasarrufların ucu açıktır. Zira mirasbırakanın, mirasçısını kayırmak veyahut diğer mirasçılarının mirasından mahrum etmek için yapabileceği akçeli işlemlerin sınırı yoktur yeter ki, yasal mirasçıların saklı payı zarar görsün.

Tenkis Davasının Şartları Nelerdir?

Yukarıda tenkise tabi kazandırmalar belirtilmiş olup, tek başına bunlar tenkis davası veya talebinin kabul görmesi için yeterli değildir. Peki Kanun daha hangi şartları aramaktadır?

Bunlar:

-Mirasbırakanın Ölmüş Olması (Mirasbırakanın Sağlığında Tenkis Davası Açılabilir Mi? Miras Bırakan Kişi Sağ İken Mallarını Paylaştırdığı Anlaşılırsa Diğer Mirasçılar Ne Yapabilir?)

Mirasbırakan ölmeden saklı paylı mirasçılar tam olarak belli olamayacağından, tereke tam olarak meydana gelmemiş olacağından dolayı, tenkis talebinin veya davasının dile getirilebilmesi için mirasbırakanın ölmesi, yani, mirasın açılması gerekmektedir.

-Saklı Payın İhlal edilmiş Olması

Eğer mirasbırakanın yaptığı kazandırma, saklı paylı mirasçıların saklı payına halel getirmiyorsa, pek tabi mirasbırakanın yapabileceği bir tasarruftur ve tenkise tabi olmayacaktır. Zira istisna birkaç sınır dışında kişilerin mal varlığı üzerinde tasarruf yetkisine kimse karışamaz

-Talebin Süresi İçerisinde Yapılmış Olmasıdır.

Tenkiste Sıra Nasıl Olacaktır? Hangi Sıra İle Kazandırmalar Tenkise Tabi Tutulacaktır?

Bu husus 570.madde şu şekilde düzenlenmiştir. Saklı pay tamamlanıncaya kadar önce ölüme bağlı tasarrufların tenkisi gerçekleştirilecek, bu yetmez ise sağlar arası kazandırmaların en yeni tarihlisinden en eski tarihlisine doğru tenkis işlemi yapılacaktır.

Kamu tüzel kişileri ile kamuya yararlı derneklere yapılan sağlar arası veya ölüme bağlı tasarruflar ise son sırada yer alacak bunlara en son sırada başvurulacaktır.

Tenkise Tabi Kazandırma Bir Malvarlığı İse Misal Taşınmaz Veya Araba İse Ne Yapılacaktır? Tenkis Davasında Tapu Bozulur Mu?

Örnek vermek gerekirse mirasbırakan üçüncü bir şahsa bir araba bağışladı. Arabanın değeri 800.000,00 TL, ancak tenkisi gereken, yani saklı paylı mirasçıların saklı payını zedeleyen kısmı 300.000,00 TL. bu durumda ne olacaktır. Bu durumda malın değerinden azalma olmadan bölünmesine imkan olup olmadığı hususu değerlendirilecek, kişiye ya saklı payı zedeleyen kısmı ödeyerek malı kendi alma ya da malın paraya çevrilerek saklı payı zedeleyen kısım düşüldükten sonra kalanın kendisine verilmesi seçimlik hakkı tanınacaktır. Bu durum taşınmazlar için de geçerlidir.

Tenkis Davasının Davacıları Ve Davalıları Kimlerdir? Tenkis Davasını Kimler Açabilir? Kardeşler Tenkis Davası Açabilir Mi? Kimler Tenkis Davası Açamazlar?

Tenkis davasının davacılar saklı payı ihlal edilen yasal mirasçılardır. Bunlar altsoy (çocuk, torun vs.), ana-baba ve sağ olan eştir. Saklı paylı mirasçılar dışındaki kişiler ve bunlardan da saklı payı zedelenmemiş olanlar tenkis davası açamazlar, açsalar dahi davaları reddolunur. Bu davanın davalılar mirasçının saklı payı ihlal eden kazandırmasından faydalanan herkestir.

Tenkis Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?

Tenkis davasında görevli Mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri olup; yetkili mahkeme ölenin son yerleşim yeri mahkemesidir. Bu noktada dava konusu malvarlığının bulunduğu yere aldanılmaması gerekmektedir. Ölüm belgesi, ölenin son yerleşim yerinin bulunması noktasında önem arz etmekte ve hak sahiplerine kolaylık sağlamaktadır.

Tenkis Davası Açma Süresi? Tenkis Davasında Zamanaşımı/Hak Düşürücü Süre Var Mıdır?

Bu dava saklı paylı mirasçıların, saklı paylarının zedelendiğini öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır. Bu kısa olan süredir. Uzun süre ise vasiyetnamenin açılmasından itibaren 10 yıl ve mirasın açılmasından itibaren 10 yıldır.

Bu talep süresi içerisinde ileri sürülmemiş olsa dahi def’i olarak her zaman ileri sürülebilir. Bunun anlamı sizin saklı payınızın zedelenmesinden yararlanan kişinin size karşı bir talebi olması durumunda sizin de kendisinden geçmişte süresi geçmiş olmasına rağmen tenkisten kaynaklı bir alacağınız olduğunu ileri sürebilmenizdir.

 

 

 

  

tenkis davası şartları nelerdir, tenkis davası ne kadar sürer, kardeşlerden biri mal paylaşımına itiraz ederse ne olur, miras bırakan ölmeden tenkis davası açılabilir mi, vasiyette saklı pay oranı nedir, tenkis hesaplaması nasıl yapılır, mirasta anlaşamayan kardeşler ne yapmalı