Mevcut Mal Rejiminin Mal Ayrılığına Dönüştürülmesi Davası (Eşlerin Dönüştürme Davası TMK madde 206)

Mevcut Mal Rejiminin Mal Ayrılığına Dönüştürülmesi Davası

(Eşlerin Dönüştürme Davası Davası)

İlgili Kanun Maddeleri

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu

Madde 206- “Haklı bir sebep varsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine, mevcut mal rejiminin mal ayrılığına dönüşmesine karar verebilir.

Özellikle aşağıdaki hâllerde haklı bir sebebin varlığı kabul edilir:

1. Diğer eşe ait malvarlığının borca batık veya ortaklıktaki payının haczedilmiş olması,
2. Diğer eşin, istemde bulunanın veya ortaklığın menfaatlerini tehlikeye düşürmüş olması,
3. Diğer eşin, ortaklığın malları üzerinde bir tasarruf işleminin yapılması için gereken rızasını haklı bir sebep olmadan esirgemesi,
4. Diğer eşin, istemde bulunan eşe malvarlığı, geliri, borçları veya ortaklık malları hakkında bilgi vermekten kaçınması,
5. Diğer eşin sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun olması.

Eşlerden biri ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun ise, onun yasal temsilcisi de bu sebebe dayanarak mal ayrılığına karar verilmesini isteyebilir.”

Madde 207- “Yetkili mahkeme eşlerden herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesidir.”

Mevcut Mal Rejiminin Mal Ayrılığına Dönüştürülmesi Davası Nedir? Mal Ayrılığı Davası Nedir? Mal Ayrılığı Rejimine Nasıl Geçilir? Mal Ayrılığı Sözleşmesi Ne Zaman Yapılabilir? Mal Ayrılığı Sözleşmesi Geçmişe Dönük Yapılabilir Mi? Mal Ayrılığı Sözleşmesi Noterde Yapılmak Zorunda Mıdır?

Bilindiği üzere eşlerin aralarında dört farklı mal rejimi söz konusu olup bunlar, Mal Ayrılığı Rejimi, Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi, Mal Ortaklığı Rejimi ve Edinilmiş Mallara Katılma Rejimidir. Bu rejimlerden sonuncusu kural mal rejimi olup; eşlerin bir seçim yapmaması (noterde veya evlendirme memurluğunda) halinde uygulanacak olan ve halihazırda Türkiye’ de en çok uygulanan mal rejimidir.

Eşler evlenmeden önce veya evlendikten sonra Noterde yapacakları bir sözleşme ile veya evlilik işlemleri esnasında evlendirme memurluğunda yapacakları işlemlerle ilk üç rejimden birini yani Mal Ayrılığı Rejimini, Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi, Mal Ortaklığı rejimini seçebilecek olup, maalesef evlilik telaşında ve öncesinde bu seçimin yapılmamış olması, sonrasında kural mal rejimini uygulamak istemeyen eşler arasında sorun yaratmaktadır.

Tabi bu rejimler evlendikten sonra da değiştirilebilmekte olup; ancak bu değişiklik alacaklıların haklarına halel getirmeyecek şekilde uygulanmaktadır. Dolayısı ile geçmişe dönük mal ayrılığı sözleşmesi yapılamayacağı gibi, açılacak dava ile de geçmişe dönük mal ayrılığı rejimine geçilemez.

Kanun koyucu bu noktada eşlerden birine veya alacaklılara mevcut mal rejimini değiştirmek için dava açma hakkı vermiş olup; bu yazımızda eşler tarafından açılan dönüştürme davası (mevcut mal rejiminin mal ayrılığı rejimine dönüştürülmesi) irdelenecektir.

Mevcut Mal Rejiminin Mal Ayrılığına Dönüştürülmesi Davasının Şartları Nelerdir? Dönüştürme Davası Hangi Durumlarda Açılabilir?

Kanunda bu durum 5 madde halinde sıralanmış olup; söz konusu durumlar aşağıda ayrı ayrı incelenecektir.

1.Eşlerden Birine Ait Malvarlığının Borca Batık Veya Ortaklıktaki Payının Haczedilmiş Olması

Eşlerden birine ait malvarlığı borca batık ise yani malvarlığı ve alacakları borçlarını karşılamıyorsa, borçları, bunları aşıyor ise diğer eş dönüştürme davasını açabilir. Yine eşlerden biri hakkında açılmış icra takibi kapsamında, diğer eşin de otaklıktaki payı üzerinde haciz işlemi gerçekleştirilmişse, diğer eş mevcuttaki mal rejiminin mal ayrılığı rejimine dönüştürülmesi davası açabilir.

2.Eşlerden Birinin, Diğerinin Veya Ortaklığın Menfaatlerini Tehlikeye Düşürmüş Olması

Ortaklığın menfaatlerini tehlikeye düşürme kavramı, diğer şartlardan farklı olarak çok ucu açık bir kavramdır. Eşin hangi eylemleri, hareketleri ortaklığın menfaatlerini tehlikeye düşürür, bunun değerlendirmesi ve haklı olup olmadığı muhakkak Mahkeme tarafından değerlendirilecektir. Ancak örnek olması açısından, eşlerin ortak parasının, eşlerden biri tarafından diğer eşe bildirilmeden çekilip başka işlerde veya yatırımlarda kullanılması, olağanüstü harcamaların diğer eşe haber verilmemesi, ortak paranın büyük kısmı ile riskli borsa yatırımlar ve kripto para alınması gibi durumlar şüphesiz bu şarta vücut verecek ve hakim tarafından  menfaatlerin tehlikeye düşürülmesi olarak görülecektir.

3.Eşlerden Birinin, Ortaklığın Malları Üzerinde Bir Tasarruf İşleminin Yapılması İçin Gereken Rızasını Haklı Bir Sebep Olmadan Esirgemesi

Kanunun bu fıkrası bir önceki fıkrasına bir nebze sınırlama getirmektedir. Zira bir eşin diğer eşin olumlu yatırımlarına, “menfaatleri tehlikeye düşürüyor” bahanesi ile izin verilmemesinin de mal ayrılığı rejimine geçilebilmesi için şart olarak konulmuş olması bunun en bariz göstergesidir. Zira ortak malvarlığını büyütmek, ilerletmek için yapılan risksiz veya az riskli yatırımları engellemenin de aile ekonomisine bir katkısının olmadığı, aksine onu geriye götüreceği açıktır. Eşlerden birinin buna yanaşmaması halinde ise diğer eşe mevcut mal rejimini mal ayrılığı rejmine dönüştürmek için dava açma hakkı vermektedir.

4.Eşlerden Birinin, İstemde Bulunan Eşe Malvarlığı, Geliri, Borçları Veya Ortaklık Malları Hakkında Bilgi Vermekten Kaçınması

Bu şart da yine eşlerden birinin diğerinin veya ortaklığın menfaatlerini tehlikeye düşürme şartı ile ilişkilidir. Zira eşe malvarlığı, geliri ve borçları hakkında bilgi verilmekten kaçınılması, kanun koyucunun gözünde yine ancak tehlikeli bir durumun, bir yatırımın, bir işlemin gerçekleşme ihtimalinde mevcut olabilecektir karinesi ağır basmaktadır. Bu noktada bilgisiz bırakılan eşin en azından kendi mallarını ayırma hakkının ona tanınmasından daha doğal bir şey yoktur.

5.Eşlerden Birinin Sürekli Olarak Ayırt Etme Gücünden Yoksun Olması

Eşlerden birinin sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun olması da yine bu tehlikeli durum ile örtüşmektedir. Zira böyle bir eşin, kendi malvarlığı üzerinde doğru tasarrufta bulunması beklenemeyeceği gibi bir de otak malvarlığı hasebiyle diğer eşin de zarara uğramasına neden olması kabul edilemez bir durumdur. Bunun içindir ki Kanun koyucu diğer eşe bu şekilde dönüştürme davası açarak mevcut mal rejimini mal ayrılığı rejimine dönüştürme hakkı vermektedir.

Davacı ve Davalı

Mal ayrılığına dönüştürme davası eşlerden biri tarafından diğerine karşı açılır.

Görevli Ve Yetkili Mahkeme

Mevcut mal rejiminin mal ayrılığı rejimine dönüştürülmesi davasında görevli Mahkeme Aile Mahkemesi, yetkili Mahkeme ise eşlerden herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesidir.