Vasiyetname Nedir, Çeşitleri Nelerdir, Nasıl Düzenlenir?

Vasiyetname Nedir, Çeşitleri Nelerdir, Nasıl Düzenlenir?

Vasiyetname Nedir?

4721 sayılı Türk Medeni Kanunun 531-544 maddeleri arasında düzenlenen vasiyetname, kanunun birçok maddesinde daha kendisinden bahsettirmekte olup; esasen bir nevi kişinin ölümünden sonra dahi iradesini var kılma çabasıdır. İrade dedik çünkü vasiyetname ile sadece bir malvarlığı üzerinde ölümden sonra gerçekleşmek üzere tasarrufta bulunulmamakta, ayrıca gerçekleşmesi istenilen başka hususlar da vasiyet edilebilmektedir.

Vasiyetname yukarıda da belirttiğimiz üzere, ölümden sonra etkilerini doğuracak, dolayısıyla ölüme bağlı bir tasarruftur. Zira hukukta asıl olan kişinin iradesi olup, kişi sağ iken, kendisi iradesini belirtebilecek iken vasiyetnamenin iradesine önem vermenin bir anlamı yoktur.

Vasiyetname genel olarak kişinin, ölümünden sonra gerçekleşmesini dilediği malvarlığı üzerindeki tasarruflarını ortaya koymakta, kendisinden sonrakilere, gerek yasal mirasçıları olsun gerekse diğer şahıslar olsun, malvarlığı üzerinde tasarruflarının vasiyetnamede belirtildiği şekilde gerçekleşmesini vasiyet etmektedir.

Vasiyetname Hangi Amaçla Yapılır?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi, vasiyetname ile illa ki ölümden sonra gerçekleşmesi istenilen bir malvarlığı tasarrufu vasiyet edilmez. Vasiyetname ile:

-Miras bırakılabilir

-Mirasçıların payları değiştirilebilir

-Ölümden sonrası için bir vakıf kurulabilir

-Mirasçı atanabilir

-Mirasçılıktan çıkartılabilir

-evlilik dışı çocuk tanınabilir

-Yerine getirilmesi istenilen bir arzu, istek belirtilebilir

Vasiyetnamenin Çeşitleri Nelerdir? Ölmeden Önce Vasiyetname Nasıl Yapılır?

Vasiyetname üç farklı şekilde düzenlenebilir. Bunlar resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve sözlü vasiyetnamedir. Her birinin kendine özgü şekil kuralları söz konusu olup; bu kurallara uyulmadığı takdirde vasiyetnamenin geçersizliği söz konusu olacaktır.

Sözlü Vasiyetname

Sözlü vasiyetname Kanunun 539-541 maddeleri arasında düzenlenmiş olup; esasen diğer iki şekilde vasiyetname yapma olanağı bulunmayan durumlarda söz konusu olan, bir nevi olağanüstü vasiyetnamedir. Bu durum, Kanunun 539.maddesinde belirttiği zorunluluklardan yani

-yakın ölüm tehlikesi altında bulunma

-ulaşımın kesilmesi

-hastalık

-savaş

Gibi olağanüstü durumlarda diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı bulunmaması noktasında yapılabilecek vasiyetnamedir. Örneklemek gerekir ise hasta ve ölüm tehlikesi altında bir kişinin iki tanığa son arzularını vasiyet etmesi gösterilebilir. Burada iki tanık son arzuları yazıya döküp, tarih koyup imzalayıp kanunun 540.maddesinde belirtildiği üzere zorunluluk hali ortadan kalkar kalkmaz vakit geçirmeksizin Sulh Hukuk veya Asliye Hukuk Mahkemesine teslim etmeleri gerekmektedir.

Kanun koyucu tarafından vakit geçirmeksizin ifadesi kullanılmış olup, ne kadar vaktin “vakit geçirmeksizin” olacağı Yargıtay içtihatları ile ortaya konulmaktadır. Burada önemli olan husus mirasbırakanın son arzularının yaşatılması olup, araya vakit girmeden, iradeden kuşku duyulmasına yol açmayacak bir vaktin içinde yazıya dökülen son arzuların Mahkemeye teslimi aranmaktadır.

Yine sözlü vasiyetname düzenlenmesini gerektirecek olağan üstü hal ortadan kalktı ve diğer iki şekilde vasiyetname yapma imkanı doğdu ise yine sözlü vasiyetname yapılamayacaktır.

El Yazılı Vasiyetname

El yazılı vasiyetname kanunun 538.maddesinde düzenlenmekte olup; kişinin olağanüstü bir durum içinde olmadığı fakat resmi vasiyetname düzenlemek istemediği durumlarda düzenleyebileceği vasiyetnamedir. Bu vasiyetnamede önemli olan vasiyetnamenin başından sonuna kadar kişinin kendi elinin ürünü olması, tarih ve saat konulması, kopukluk olmamasıdır. Zira vasiyet yazıldıktan bir zaman sonra o vasiyete başka hususların eklenmesi vasiyetnamenin düzenlendiği tarihi değiştirecektir.

El yazılı vasiyetname de yine açık veya kapalı olarak Notere, Sulh Mahkemesi’ ne veya yetkili memura bırakılabilecektir.

Resmi Vasiyetname

Kanunda en geniş yer verilen vasiyetnamedir. Genellikle de en çok noterde düzenlenen şekli tercih edilmektedir. Peki noterden yapılan vasiyetname geçerli mi? Aranan şekil şartlarına uyulması halinde geçerlidir ve en çok bu vasiyetname çeşidi tercih edilmektedir. Vasiyetnamede şahit gerekir mi? Vasiyetname noterde iki tanığın katılımı ile düzenlenir. Bu tanıkların vasiyetnameden menfaati olan şahıslar olmaması, yani vasiyetname ile kendilerine bir malvarlığı veya menfaat vasiyet edilen şahıslar olamaması gerekmektedir.

Burada el yazılı vasiyetnameden farklı olarak mirasbırakan vasiyeti kendisi yazmaz. İki tanık huzurunda Noterlik memuruna son arzularını bildirir, Noterlik memuru yazar.

Noter vasiyetnameyi nereye gönderir? Ölüm hadisesinin nüfus sistemine düşmesi ile birlikte Noterlik ölümden haberdar olur ve vasiyetnameyi Cumhuriyet Başsavcılığına bildirir. Cumhuriyet Başsavcılığı ölenin son yerleşim yeri Cumhuriyet Başsavcılığı ise Sulh Hukuk Mahkemesi’ ne vasiyetnameyi gönderir ve açılıp okunmasını sağlar, değilse yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderir, yetkili savcılık vasiyetnameyi yetkili Sulh Hukuk Mahkemesinde açılıp okunmasını sağlar. Bu sebeple en çok tercih edilen vasiyetname türüdür.

Burada bir hususun altını çizmekte fayda vardır. Mirastan feragat sözleşmeler vasiyetname olmadığından Sulh Hukuk Mahkemelerinde açılıp okunmaları gibi bir durum söz konusu değildir. Dolayısı ile mirasçılar bu sözleşmelerden ancak miras intikal işlemleri esnasında haberdar olabileceklerdir.

Kimler Vasiyetname Düzenleyebilir? Vasiyetnamenin Şartları Nelerdir? Vasiyetname Hangi Durumlarda Geçersiz Olur

Vasiyetname düzenleyebilmek için öncelikle onbeş yaşını doldurmuş olmak ve ayırt etme gücüne sahip olmak gerekir. Yine her üç vasiyetname için belirtilen şartlara da uyulması gerekmektedir. Vasiyetname düzenlemek için sağlık raporu şart değildir. Ancak vasiyetname düzenlemek isteyen şahıs yaşlı ise ve iradesi noktasında “tam olarak ne yaptığının farkında olmadığı” gözlemlenirse noterliklerce kişiden sağlık raporu getirmesi istenmektedir. Bunun amacı kişinin gerçek iradesinin vasiyete yansıtılmasını sağlamak, vasiyetname düzenlenirken akli melekelerinin yerinde olduğunu kanıtlamaktır.

Yine uygulamada Noterliklerce baskı altında Noterlik işlemi yapmak isteyen kişilerin işlemleri de gerçekleştirilmemekte, yaşından şüphe edilen kişilere ise önce güncel sorular yöneltilerek yapmak istediği işlemin amacının ve neticelerinin farkında olup olmadığı anlaşılmaya çalışılmaktadır.

Yine vasiyetname ile vasiyet edilen hususun hukuka ve ahlaka aykırı olmaması gerekmektedir. Şartlı olarak vasiyetname yapılabilir. Örnek vermek gerekişe “18 yaşına bastığında evin torunuma verilmesi” gibi. Ancak burada şart koşulan hususun veyahut gerçekleştirilecek hususun hukuka ve ahlaka aykırı olmaması gerekmektedir.

Vasiyetname, vasiyetname düzenleyene ilişkin şartların ve diğer şekli şartların eksik olması halinde geçersiz olur.

Vasiyetname Tapuya İşlenir mi?

Vasiyetname doğrudan tapuya işlenmez. Ancak kişi öldükten sonra vasiyetname okunmak üzere Sulh Hukuk Mahkemesine ulaştığında, Sulh Hukuk Mahkemesi bir tensip tutanağı düzenleyerek, miras bırakanın TAKBİS (taşınmazlar için), POLNET (araçlar için) ve BDDK (bankadaki kıymetler için) kayıtlarının celbini talep eder. İlaveten miras bırakanın mirasçılarına vasiyetname suretinin tebliğe çıkartılması kararı alır.

Esasen bu işleme intikal işlemi açısından doğrudan bir anlam ifade etmez, intikal işlemini de engellemez. Ancak tapuda intikal işlemi yapılır iken tapu memurları tarafından bu şerh işlemin taraflarına bildirilir.

Mirasçılar vasiyetnameye itiraz edebilir mi? Mirasta vasiyet varsa ne olur? Esasen mirasçılar, en yakın usul füru, vasiyetnamenin açılıp okunması ile vasiyetnameden haberdar olacak ve bununla birlikte hukuki vaziyet alacak, vasiyetnamenin iptali, tenfizi, tenkis gibi davaları ikame edeceklerdir.

Vasiyetnamenin Geçerlilik Süresi Var mıdır? Vasiyetnamenin Geçerlilik Süresi Ne Kadardır?

Esasen önceki vasiyetname ortadan kalkmadıkça/kaldırılmadıkça geçerlidir. Ancak kanunun 541.maddesi gereği sözlü vasiyetname düzenlenmesini gerektirecek olağanüstü hal ortadan kalkar ve diğer iki şekilde vasiyetname düzenleme olanağı mümkün olursa, bu tarihin üzerinden bir ay geçmesi ile sözlü vasiyetname hükümden düşer.

Vasiyetnameden Nasıl Dönülür?

Vasiyetnameden dönülmesinin ilk yolu vasiyetnameyi imha etmektir. Ortada bir vasiyetname kalmayınca, önceki irade de ortadan kalkacaktır. İkinci olarak yeni bir vasiyetname düzenlenmesi ile önceki vasiyetnameden dönülebilecektir. Ancak burada dikkate edilmesi gereken yeni tarihli vasiyetnamede vasiyet edilen hususların önceki vasiyettekilerle ilgili olmasıdır. Zira İlk vasiyetnamede evi kızına bırakıp, sonraki vasiyetnamede arabayı oğluna bırakması noktasında ilk vasiyetname halen geçerli olacaktır. Son hal ise vasiyetnamenin iptali edilmesi halidir. Bu Noterde veya Sulh Hukuk Mahkemesinde resmi bir şekilde gerçekleştirilebilecektir.